دستورالعمل پذیرش انبار و صدور، معامله و تسویه گواهی سپرده کالایی

 

 

بخش اول: مقدمه

در راستای فراهم سازی زیرساخت مربوط به معامله اوراق گواهی سپرده کالایی در بازار سرمایه و همچنین امکان تامین مالی از طریق توثیق گواهی سپرده کالایی، این دستورالعمل در اجرای بند اول یکصد و ششمین صورتجلسه شورای عالی بورس و اوراق بهادار مورخ 12/03/93 و بمنظور فراهم کردن مقدمات اجرای ماده 33 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی و بند ج ماده 99 قانون برنامه 5 ساله پنجم توسعه، در 61 ماده و 11 تبصره در تاریخ 05/03/94 به تصویب هیات مدیره سازمان رسید و در تاریخ 04/03/95 اصلاح شد.

 

بخش دوم: تعاریف

 

ماده1:کلیه اصطلاحات و واژه‌هایی که در قانون بازار اوراق بهادار، آیین‌نامه ها و دستورالعمل‌های مربوطه به کار رفته‌اند، به همان معانی در این دستورالعمل نیز کاربرد دارند مگر اینکه در این دستورالعمل تعریف یا معنی دیگری به آنها اختصاص داده شده باشد. تعریف سایر اصطلاحات و واژه ها در این دستورالعمل به شرح زیر میباشد:

 

1.انبار: مکان فیزیکی حفاظت شده با محدودۀ معینی است که به منظور دریافت و نگهداری کالای سپرده­گذاران اختصاص داده شده و بر اساس ضوابط و الزامات این دستورالعمل توسط بورس به عنوان انبار تحت نظارت، پذیرفته شده است.

2.انباردار: شخص حقیقی یا حقوقی طرف قرارداد است که به تشخیص بورس مطابق این دستورالعمل صلاحیت لازم را داشته و نگهداری کالاهای سپرده شده به انبار و انجام سایر وظایف تعیین شده در این دستورالعمل برای انباردار را بر عهده دارد.

3.بورس: یکی از بورس‌های کالایی تحت نظارت سازمان که گواهی سپرده کالایی در آن مورد معامله قرار می‌گیرد.

4.تاریخ انقضای اعتبار گواهی سپرده کالایی: تاریخی است که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی با توجه به تاریخ انقضای ‌کالا بر اساس اعلام انباردار در زمان صدور هر گواهی سپرده کالایی در آن درج    می نماید.

5.تاریخ انقضای کالا: تاریخی است که انباردار با توجه به کیفیت کالا و با رعایت استانداردهای ابلاغی بورس در زمان صدور هر قبض انبار در آن درج می نماید.

6.تحویل: تحویل کالا به صورت فیزیکی از انبار به دارنده گواهی سپرده کالایی می‌باشد.

7.توثیق: اعمال محدودیت در مورد گواهی سپرده کالایی وثیقه‌گذار در پایگاه داده‌ها به نفع وثیقه‌گیر، مطابق شرایط این دستورالعمل است. 

8.سامانه: سیستم رایانه‌ای است که عملیات ثبت اطلاعات کالا و صدور و معاملۀ گواهی سپرده کالایی از طریق آن صورت می‌گیرد. 

9.سپرده‌گذار: شخصی است که اقدام به سپردن کالا به انبار می­نماید. 

10.شرکت سپرده‌گذاری مرکزی: منظور شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه می­باشد. 

11.قبض انبار: سندی است که در قبال سپردن کالا به انبار توسط انباردار با شرایط مندرج در این دستورالعمل صادر می‌گردد.

12.گواهی پذیرش: سندی است که بورس پس از احراز شرایط انبار و صلاحیت انباردار صادر نموده و  به موجب آن انباردار می­تواند قبض انبار کالاهای سپرده شده در انبار را مطابق این دستورالعمل صادر نماید.

13.گواهی سپرده کالایی:ورقۀ بهاداری است که به موجب این دستورالعمل صادر می­شود و مؤید مالکیت دارندۀ آن بر مقدار معینی کالای سپرده شده در انبار است و پشتوانۀ آن قبض انباری است که توسط انباردار صادر می‌شود.

14.وثیقه‌گذار: مالک گواهی سپرده کالایی که گواهی مزبور را به نفع وثیقه‌گیر توثیق می‌نماید.
15.وثیقه‌گیر: شخصی است که وثیقه به نفع او انجام می‌پذیرد. 

بخش سوم: پذیرش و نظارت بر فعالیت انبار و انباردار

 

فصل اول: صدور گواهی پذیرش

 

ماده2:  صدور گواهی پذیرش انبار منوط به ارایه مدارک و اطلاعات زیر است:

 

الف) تقاضانامه صدور گواهی پذیرش انبار مطابق فرمت بورس با ذکر ظرفیت ریالی مورد تقاضا

ب) اطلاعات انبار از قبیل نام، مشخصات و ظرفیت مطابق فرمت بورس.

ج) مدارک مالکیت یا اجاره انبار.

د) بیمه نامۀ معتبری که جهت پوشش کامل خسارات احتمالی به انبار و کالاهای موجود در آن، حداقل در سقف ظرفیت ریالی مورد تقاضا باشد.

ه) اطلاعات در خصوص شرایط فنی انبار، مطابق با ضوابط فنی و استانداردهای انبارهای مورد پذیرش بورس که بازرسی­های مورد نیاز در این خصوص توسط بورس و یا شرکت بازرسی مورد تایید بورس، صورت می پذیرد.

و) مشخصات کامل هویتی انباردار شامل:

 

و-1) در مورد اشخاص حقیقی: نام و نام‌خانوادگی، شمارۀ شناسنامه، کد ملی، آدرس محل سکونت و تصویر مدارک شناسایی

و-2) در مورد اشخاص حقوقی: نام، کد اقتصادی، شناسۀ ملی، اساسنامه، آگهی تاسیس و آخرین تغییرات آن بر اساس روزنامۀ رسمی و مشخصات کامل هویتی مدیران طبق بند ( و–1)

 

ز) اطلاعات لازم در خصوص توانایی فنی مطابق ضوابط بورس

ح) اطلاعات تضامینی که انباردار می­تواند برای پوشش جبران خسارت­های احتمالی که طبق عرف، قوانین و این دستورالعمل به عهدۀ وی است ارائه دهد و همچنین اطلاعات مربوط به توانایی مالی انباردار بر اساس ضوابط شرکت سپرده گذاری مرکزی.

 

ماده3:  بورس موظف است ظرف مدت حداکثر 15 روز از دریافت تقاضانامه صدور گواهی پذیرش،  نتیجۀ بررسی‌های خود را مبنی بر پذیرش یا عدم پذیرش به انباردار متقاضی اعلام نماید. در صورت عدم پذیرش، دلایل آن ­باید به متقاضی اعلام گردد و در صورت پذیرش، موضوع باید توسط بورس طی موافقت اولیه که در آن شرایط پذیرش قید می­گردد، به متقاضی اعلام شود. صدور گواهی پذیرش پس از احراز شرایط مندرج در موافقت اولیه و ارایه اطلاعات و مدارک مثبته در این زمینه، ظرف حداکثر بیست روز توسط بورس صورت خواهد گرفت. موافقت اولیه برای صدور گواهی پذیرش منوط به احراز شرایط زیر است:

 

1- اطلاعات و مدارک طبق مادۀ 2 این دستورالعمل به طور کامل ارائه شده باشد.

2- انبار شرایط و توانایی فنی را به تشخیص بورس مطابق ضوابطی که تعیین نموده است داشته باشد.

3- به تشخیص بورس، بیمه نامۀ معرفی شده از طرف متقاضی معتبر بوده و برای پوشش خسارات احتمالی که طبق عرف، قوانین و این دستورالعمل جبران آن­ها به عهدۀ انبار دار است، کفایت کند.

4- تضامین معرفی شده و توانایی مالی انباردار بر اساس ضوابطی که شرکت سپرده­گذاری تدوین نموده است به تشخیص آن شرکت کافی باشد.

5- کارمزد پذیرش طبق مقررات مربوطه توسط انباردار پرداخت شده باشد.

 

تبصره 1:گواهی پذیرش برای مدت یکسال صادر می­شود و تمدید آن منوط به ارایه تقاضای تمدید توسط انباردار و پرداخت کارمزد تمدید گواهی پذیرش طبق مقررات مربوط حداقل یک ماه قبل از اتمام اعتبار گواهی پذیرش و تداوم شرایط مندرج در این ماده به تشخیص بورس می­باشد.

تبصره 2: انبار گواهی سپرده کالاهای گرانبها باید خزانه یکی از بانک های دارای مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و یا مکان مورد تأیید بورس باشد.[1]

 

ماده4: در صورت عدم تمایل انباردار به تمدید گواهی پذیرش، وی باید حداقل یک ماه پیش از اتمام مدت گواهی پذیرش خود، جهت تعیین تکلیف کالاهای موجود در انبار، موضوع را به بورس اطلاع رسانی نماید، تا مطابق تبصره 1 ماده 14 این دستورالعمل اقدام شود.

 

فصل دوم: نظارت بر فعالیت انبار

 

ماده5:انباردار موظف است شرایط اعلامی توسط بورس یا شرکت­های بازرسی مورد تایید بورس را برای بازرسی کامل انبار در هر زمان فراهم آورد.

 

ماده6:در صورت مشاهده مغایرت شرایط انبار با ضوابط فنی و استانداردهای انبارهای مورد پذیرش، بورس موضوع را کتباً و با ذکر ایرادات و تعیین مهلت لازم جهت رفع ایرادات به انباردار اطلاع می‌دهد.

 

ماده7:  در صورت عدم رفع ایراد ظرف مهلت مقرر توسط انباردار، بورس بر اساس مواد 13 و 14 این دستورالعمل اقدام می‌نماید.

 

فصل سوم: ظرفیت پذیرش کالا توسط انبار

 

ماده8:  انباردار نباید نسبت به پذیرش کالا بیش از ظرفیت مقداری و ریالی مورد تایید بورس، اقدام کند در غیر این صورت برای کالاهای سپرده شده بیش از ظرفیت یاد شده گواهی سپردۀ کالایی صادر نخواهد شد و جبران هر گونه خسارت وارده به سپرده گذار بر عهدۀ انباردار خواهد بود.

 

تبصره: هرگونه تغییر در ظرفیت مجاز دریافت کالا توسط انبار، با درخواست انباردار و پس از ارایه مستندات کافی مبنی بر تطبیق شرایط موضوع بندهای 2 تا 5 مادۀ 3 با شرایط جدید، به بورس و شرکت سپرده­گذاری حسب مورد و تایید بورس امکان‌پذیر است.

 

فصل چهارم: تعهدات انباردار

 

ماده9: انباردار موظف است در هر یک از موارد زیر، مراتب را در اسرع وقت به بورس اطلاع دهد:

1 - ورشکستگی انباردار، 

2- هرنوع وضعیت یا اقدامی که موجب توقف یا اخلال عمده در سپردن کالا در انبار یا خروج کالا از انبار می­شود از جمله ممنوعیت فعالیت انبار یا انباردار، توقیف اشخاص و اموال مرتبط با فعالیت انبارداری و پلمپ انبار و معابر مرتبط با انبار توسط مقامات ذیربط،

3- هرگونه تغییر در اطلاعات ارائه شده در هنگام پذیرش، موضوع ماده 2 این دستورالعمل،

4- هرگونه تغییر شرایط انبار نسبت به شرایطی که بورس برای انبار به انباردار اعلام نموده است.

5- هر گونه تغییر در مفاد قرارداد بیمه نامۀ کالای سپرده شده در انبار و مکاتبات بین انباردار و شرکت بیمۀ مربوطه که بر قرارداد یاد شده تاثیر دارد.

6- سایر اطلاعات مورد درخواست بورس در چارچوب مقررات.

 

ماده10:  مسئولیت نگهداری کالا بر عهدۀ انباردار بوده و در صورت ورود هرگونه خسارت به کالاهای سپرده شده به هر علت، انباردار مسئول جبران خسارت وارده به زیان‌دیدگان می‌باشد.

 

تبصره: در صورتی که در اثر بروز هرگونه خسارت و نقصان (کمی و کیفی) در کالاهای انبار شده، بخشی از کالا سالم باقی بماند، کالای سالم باقیمانده به روش تسهیم به نسبت، به دارنده گواهی سپرده کالایی تحویل ‌می­گردد مگر اینکه انباردار و دارنده گواهی سپرده کالایی به نحو دیگری توافق نمایند. پس از تسهیم به نسبت، مقادیر تخصیص یافته به دارنده گواهی سپرده کالایی بر حسب واحد تحویل به پایین گرد می­شود.

 

ماده11:  انباردار موظف است هزینه های انبارداری (بابت نگهداری کالا) و هزینه کارشناسی و ارزیابی (مانند هزینه کارشناسی تأیید اصالت مقاطع فلزات گرانبها) را در چارچوب سقف مصوب بورس و با توافق بورس تعیین و قبل از دریافت کالا از طریق سامانه بورس اطلاع رسانی نماید. سایر هزینه های جانبی (خدمات انبارداری) با اعلام بورس تعیین می شود.[2]

 

تبصره: در صورتی که کالا توسط انباردار استاندارد تشخیص داده نشود، هزینه های کارشناسی و ارزیابی مربوطه به سپرده گذار عودت داده نخواهد شد.[3]

 

ماده12:  انباردار موظف به رعایت استانداردهای انبارداریمصوب بورس و انجام اقدامات ضروری و پیشگیرانۀ موردنیاز، جهت اطمینان از حفظ کمیت و کیفیت محصول در دوره نگهداری می‌باشد.

 

ماده13:  در صورت عدم ایفای هریک از تعهدات انباردار مطابق با این دستورالعمل و سایر مقررات مربوط، بورس می‌تواند هر یک از اقدامات ذیل را انجام دهد:

‌ا.اخطار کتبی.

‌ب.کاهش ظرفیت پذیرش کالا توسط انبار.

‌ج.تعلیق گواهی پذیرش حداکثر به مدت 6 ماه.

تبصره: در صورت تعلیق گواهی پذیرش، انباردار نمی‌تواند در مدت تعلیق نسبت به دریافت کالای جدید اقدام نماید، لیکن گواهی سپرده کالایی انبار تعلیق شده همچنان از قابلیت معامله در بورس برخوردار خواهد بود.

 

ماده14:  در صورت وقوع موارد زیر، گواهی پذیرش انبار لغو می‌شود:

‌ا.در صورت تداوم تعلیق گواهی پذیرش بیش از 6 ماه و عدم رفع موجبات تعلیق.

‌ب.در صورت انحلال یا ورشکستگی انباردار.

‌ج.در صورت نقض تعهدات اساسی انباردار به تشخیص بورس.

 

تبصره 1: در صورت لغو گواهی پذیرش یا عدم تمدید آن، گواهی سپرده کالایی صادر شده قابلیت معامله در بورس را نخواهد داشت. در این صورت، بورس موضوع را اطلاع‌رسانی نموده و مهلتی را برای مراجعۀ دارندگان گواهی سپرده کالایی به انبار ذیربط اعلام می‌نماید. در صورت لغو گواهی پذیرش، انباردار موظف به پرداخت خسارت به میزان سه درصد ارزش کالای سپرده‌شده در انبار به دارنده گواهی سپرده کالایی می‌باشد. چنانچه خسارتی بیش از میزان یاد‌شده به دارنده گواهی سپرده کالایی وارد شده باشد، وی می‌تواند موضوع را از طریق مراجع ذیصلاح قانونی پیگیری نماید.

 

تبصره 2: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در صورت وجود تضامین دارای قابلیت نقدشوندگی و امکان پرداخت خسارت از آن محل، نسبت به پرداخت خسارت سه درصدی موضوع تبصره 1 پس از مطالبه دارندگان گواهی سپرده کالایی اقدام می‌نماید. ظرف 2 ماه پس از گذشت مهلت مذکور در تبصره 1، در صورت عدم طرح دعوی از سوی دارندگان گواهی سپرده کالایی، تضامین تودیع شده آزاد و به انباردار مربوطه مسترد می‌گردد.

بخش چهارم: پذیرش کالا در انبار

 

ماده15:  پذیرش کالا در انبار، مستلزم تکمیل فرم درخواست ارزیابی و پذیرش کالا، انطباق با استانداردهای اعلامی توسط بورس و ارائۀ مدارک و مستندات زیر توسط سپرده‌گذار به انبار است:

 

1- مدارک و اطلاعات قابل ارائه توسط اشخاص حقیقی:

‌ا.نام و نام خانوادگی، شمارۀ شناسنامه، کدملی، اقامتگاه و کد پستی.

‌ب.تصویر مدارک شناسایی.

‌ج.شمارۀ حساب بانکی.

‌د.سایر اطلاعات در صورت لزوم به تشخیص بورس.

2- مدارک و اطلاعات قابل ارائه توسط اشخاص حقوقی شامل:

‌ا.کداقتصادی، شناسۀ ملی، آگهی روزنامۀ رسمی، آگهی تاسیس، اساسنامه، اقامتگاه و کد پستی.

‌ب.شماره حساب بانکی.

‌ج.سایر اطلاعات در صورت لزوم به تشخیص بورس.

 

ماده16:  مستندات مربوط به اطلاعات فوق، باید توسط انباردار نگهداری شده و در صورت درخواست بورس، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و سایر مراجع ذیصلاح، در اسرع وقت ارائه شود.

 

ماده17:  انباردار موظف است نسبت به نمونه برداری، ارزیابی کیفی و توزین کالا مطابق با استانداردهای اعلامی توسط بورس اقدام نموده و مشخصات کالا را با کالای پذیرفته شده در بورس تطبیق دهد و در گواهی سپرده کالایی صادره درج نماید.

 

تبصره 1: در صورت عدم پذیرش کالا، انباردار موظف است دلایل عدم پذیرش را به سپرده‌گذار اعلام نماید.

تبصره 2: هماهنگی با انبارها جهت سپردن کالا به انبار بر عهدۀ خود سپرده‌گذار می‌باشد.

 

ماده18:  ملزومات ارزیابی کیفی شامل ایجاد آزمایشگاه در انبار با به کارگیری کارشناس ارزیابی کیفی یا ارائۀ مستنداتی دال بر انعقاد قرارداد همکاری با یکی از آزمایشگاهها یا شرکت‌های بازرسی مورد تایید سازمان ملی استاندارد ایران است.

 

ماده19:   مسئولیت صحت ارزیابی‌های انجام شده و مشخصات مندرج در گواهی سپرده کالایی به طور کامل برعهده انباردار است و در صورت وجود هرگونه مغایرت در مشخصات کمی و کیفی مندرج در گواهی سپرده کالایی با کالای تحویل شده، جبران خسارات وارده با انباردار می‌باشد.

 

ماده20:   انباردار پس از نمونه‌برداری و توزین و انجام بررسی‌های موردنیاز جهت تعیین کیفیت و کمیت کالا، فرم گواهی ارزیابی کالا را تکمیل و پس از اخذ تایید سپرده‌گذار، آن‌را به وی ارائه می‌دهد.

 

بخش پنجم: صدور و اعتبار گواهی سپرده کالایی

 

فصل اول: صدور گواهی سپرده کالایی

ماده21:   انباردار پس از ارزیابی کالا اقدام به ثبت اطلاعات زیر در سامانه نموده و قبض انبار را طبق فرمت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی صادر می‌نماید. اطلاعات مندرج در قبض انبار حداقل شامل موارد زیر است:

‌ا.شماره قبض انبار.

‌ب.نام و آدرس انبار.

‌ج.نام و نوع کالا.

‌د.کیفیت و وزن کالا بر اساس گواهی ارزیابی کیفی و کمی.

‌ه.تاریخ انقضاء کالا.

‌و.نام و آدرس سپرده‌گذار کالا.

‌ز.تاریخ صدور.

‌ح.محدود بودن مدت اعتبار قبض انبار تا زمان صدور گواهی سپرده کالایی.

 

در صورت تایید اطلاعات توسط سپرده‌گذار، نسخه چاپی قبض انبار توسط وی امضاء شده و تصویر آن در سامانه به عنوان مستندات، جهت صدور گواهی سپرده کالایی ثبت می‌‌گردد. در هر صورت قبض انبار تحویل سپرده­گذار نمی­گردد.

ماده22:  پیش از صدور گواهی سپرده کالایی، در صورتی که سپرده‌گذار برای نخستین بار اقدام به سپردن کالا به انبارهای مورد تایید بورس می‌نماید، انباردار اطلاعات موردنیاز را جهت صدور کد معاملاتی به شرکت سپرده‌‌گذاری مرکزی ارائه می‌کند.

ماده23:  پس از صدور قبض انبار مورد تایید سپرده‌گذار، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به پشتوانه قبض انبار صادره، اقدام به صدور گواهی سپرده کالایی می‌نماید. مندرجات گواهی سپرده کالایی شامل موارد ذیل است:

 

‌ا.شماره قبض انبار که گواهی سپرده کالایی بر اساس آن صادر شده است.

ب.شماره گواهی سپرده کالایی.

‌ج.نام و کد پذیرش انبار.

‌د.نام و نوع کالا.

‌ه.وزن کالا و خطای مجاز تحویل.

‌و.کیفیت کالا و خطای مجاز آن.

‌ز.تاریخ انقضای اعتبار گواهی سپرده کالایی جهت عرضه و معامله.

‌ح.نام دارنده گواهی سپرده کالایی.

‌ط.تاریخ صدور.

‌ی.امضاء و مهر انباردار.

‌ک.درج عبارتی مبنی بر اینکه "مندرجات دستورالعمل پذیرش انبار و صدور، معامله و تسویه گواهی سپرده کالایی به منزله توافق فی‌مابین خریدار و فروشنده گواهی سپرده کالایی است."

‌ل.سایر موارد به تشخیص بورس یا شرکت سپرده‌گذاری مرکزی.

 

ماده24:  در صورت تایید مندرجات وارد شده در سامانه، سپرده‌گذار آن را تایید و امضاء می‌نماید. امضای سپرده‌گذار به معنای پذیرش قوانین و ضوابط بورس و انبار است. انبار، رسید چاپی گواهی سپرده کالایی صادره را به سپرده‌گذار ارائه می‌نماید. مسئولیت حقوقی صحت مندرجات گواهی سپرده کالایی بر عهدۀ انباردار مربوطه است.

 

فصل دوم: دوره اعتبار گواهی سپرده کالایی

 

ماده25:   پس از تاریخ انقضای اعتبار گواهی سپرده کالایی، گواهی مذکور قابلیت معامله در بورس را نخواهد داشت. بورس، آخرین روز معاملاتی را بر اساس تاریخ انقضای اعتبار گواهی سپرده کالایی تعیین و اطلاع رسانی می‌نماید.

 

بخش ششم: عرضۀ گواهی سپرده کالایی

 

ماده26:  جهت عرضۀ گواهی سپرده کالایی در بورس، دارنده گواهی سپرده کالایی موظف است به یکی از کارگزاران مجاز بورس مراجعه و ضمن تکمیل فرم سفارش فروش، مدارک مربوط به گواهی سپرده کالایی را به وی ارائه نماید.

 

ماده27:  به منظور عرضۀ گواهی سپرده کالایی، بورس اطلاعات مربوط به نماد معاملاتی را به شرکت مدیریت فناوری بورس تهران و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ارایه می‌نماید.

 

ماده28:  به منظور ممانعت از خروج کالا از انبار در فاصله زمانی میان ثبت سفارش فروش تا پایان جلسۀ معاملاتی، کارگزار اطلاعات مربوطه را به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اطلاع داده تا شرکت مزبور، مراتب را به انباردار منعکس نماید.

 

بخش هفتم: فرایند معاملۀ گواهی سپرده کالایی

 

ماده29:  انجام معاملات به روش حراج پیوسته به شرح زیر میباشد:

1.پیش گشایش :مرحله ابتدایی معاملات است که در آن امکان ورود، تغییر یا حذف سفارش وجود دارد لیکن معاملهای انجام نمیشود.

2.مرحله گشایش :این مرحله بلافاصله پس از مرحله پیش گشایش است و در آن، سفارشهای موجود در سامانه معاملات براساس ساز وکار حراج تک قیمتی انجام میشود.

3.مرحله پیوسته :این مرحله پس از انجام مرحله گشایش شروع و در آن به محض تطبیق قیمت سفارشهای وارد شده به سامانه معاملاتی، معامله انجام میشود.

4.مرحله حراج تک قیمتی پایانی :این مرحله پس از خاتمه مرحله پیوسته شروع میشود. طی این مرحله امکان ورود، تغییر یا حذف سفارش توسط کارگزاران وجود دارد لیکن معاملهای انجام نمیشود. در پایان این مرحله سفارشهای موجود در سامانه معاملات براساس سازوکار حراج تک قیمتی اجرا میشود.

5.مرحله معاملات پایانی :مرحله پایانی جلسه معاملاتی است که طی آن ورود سفارش و انجام معامله صرفاً با قیمت پایانی امکانپذیر است.

تبصره 1: انجام مراحل یک و دو فوق الزامی است. انجام مراحل سه الی پنج پس ازتصویب در هیات مدیره بورس و اطلاع رسانی آن حداقل سه روز کاری قبل از اعمال، امکان پذیر میباشد.

تبصره 2: هیات مدیره بورس میتواند در روش حراج پیوسته، زمانی را خارج از جلسه معاملات، برای ورود سفارشها تعیین نماید.

تبصره 3 : طول مدت هر یک از مراحل فوق توسط هیات مدیره بورس تعیین و حداقل ٣روز کاری قبل از اعمال اطلاع رسانی میگردد. تغییر طول مدت مراحل فوق حین جلسه معاملات مجاز نمیباشد.

تبصره 4:در صورت وقوع شرایطی که قیمت مندرج در سفارشات ارسال شده در مرحله پیش گشایش به تشخیص بورس نامتعارف باشد، بورس مجاز است تا بهبود شرایط از اجرای مراحل بعدی معاملات ممانعت بعمل آورد.

 

ماده30:  در پایان آخرین روز معاملاتی تعیین شده توسط بورس برای هر گواهی سپرده کالایی، نماد معاملاتی آن جهت انجام امور تحویل متوقف خواهد شد.

 

l ماده 30 مکرر 1) درصورت وجود اطلاعات یا وقوع شرایط اضطراری که تاثیر با اهمیتی بر قیمت گواهی سپرده کالایی یا تصمیم مشتریان دارد بورس می تواند حسب مورد نسبت به تحدید دامنه نوسان اقدام یا معاملات را حداکثر به مدت یک روز معاملاتی متوقف نموده  و مراتب را قبل اعمال اطلاع رسانی و موضوع را جهت رفع موارد توقیف پیگیری نماید.

تبصره: توقف معاملات بیش از یک روز معاملاتی تا سه روز با موافقت« سازمان» امکان پذیر می باشد.

توقف معاملات بیش از سه روز با موافقت « شورا» امکان پذیر است.

بخش هشتم: توثیق گواهی سپرده کالایی

 

فصل اول: فرایند توثیق و رفع توثیق گواهی سپرده کالایی

 

ماده31:  گواهی سپرده کالایی می‌تواند به عنوان وثیقه جهت تامین مالی مورد استفاده قرار گیرد. در این صورت، فرآیند توثیق و اخذ تسهیلات به شرح زیر می‌باشد:

 

‌ا.وثیقه‌گذار جهت دریافت تسهیلات به وثیقه‌گیر طرف قرارداد با شرکت سپرده‌گذاری مرکزی مراجعه و مدارک مورد نیاز جهت احراز هویت را به وثیقه‌گیر ارایه نموده و فرم‌های درخواست تسهیلات، درخواست توثیق گواهی سپرده کالایی و وکالت‌نامه را طبق فرمت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تایید و امضاء می‌نماید.

‌ب.وثیقه‌گیر در صورت موافقت با اعطای تسهیلات، ضمن اعطای اذن مکتوب خویش مبنی بر امکان فروش گواهی سپرده کالایی توسط وثیقه‌گذار، فرم درخواست توثیق گواهی سپرده کالایی را تایید و امضا نموده و به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ارائه می‌نماید.

‌ج.در صورت تایید درخواست توثیق گواهی سپرده کالایی توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، کارمزد توثیق توسط وثیقه‌گیر از میزان تسهیلات پرداختی به وثیقه‌گذار کسر و به حساب شرکت سپرده‌گذاری مرکزی واریز می‌گردد. در صورت عدم تایید درخواست توثیق، مراتب به وثیقه‌گیر اطلاع داده می‌شود.

‌د.پس از تایید درخواست توثیق، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی مراتب را به منظور اجرای مفاد این بخش از دستورالعمل در سامانه منعکس می‌نماید.

 

تبصره 1: پس از توثیق گواهی سپرده کالایی، خروج کالا از انبار منوط به صدور مجوز توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی می‌باشد.

 

تبصره 2: در صورتی که پس از توثیق گواهی سپرده کالایی توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، وثیقه گیر ظرف مدت 5 روز کاری، اقدام به پرداخت تسهیلات و کارمزد توثیق ننماید، گواهی سپرده کالایی از حالت توثیق خارج می‌گردد.

 

ماده32: وثیقه‌گیر می‌تواند با ارائة درخواست مکتوب به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی از آخرین وضعیت گواهی‌های سپرده کالایی وثیقه شده به نفع وی اطلاع حاصل نماید.

 

ماده33:  مسئولیت تقویم و پایش ارزش گواهی سپرده کالایی به منظور ارائۀ تسهیلات، بر عهدۀ وثیقه گیر است.

 

فصل دوم: معاملۀ گواهی سپرده کالایی توثیق شده و پرداخت مطالبات وثیقه‌گیر

 

ماده34:  در صورت عرضۀ گواهی سپرده کالایی توثیق شده توسط وثیقه‌گذار، چنانچه عرضه گواهی مزبور منجر به انجام معامله گردد، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی پس از کسر مطالبات وثیقه‌گیر و سایر کسورات متعلقه، مابقی وجه معامله را از طریق کارگزار مربوطه به وثیقه‌گذار پرداخت می نماید.

 

ماده35: در صورت عدم تسویه مطالبات وثیقه‌گیر در سررسید یا سررسیدهای مقرر، وثیقه‌گیر با اعمال وکالت‌نامه موضوع بند الف مادۀ 31 این دستورالعمل و یا ارائۀ حکم دادگاه، مطابق قوانین و مقررات حاکم بر بازار سرمایه می‌تواند اقدام به معامله گواهی سپرده کالایی وثیقه شده یا خروج کالا از انبار در صورت عدم امکان معاملۀ گواهی سپرده کالایی در بورس نماید.

 

بخش نهم: فرایند تسویه و پایاپای گواهی سپرده کالایی

فصل اول: فرایند تسویه و پایاپای

 

ماده36:  شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، عملیات پایاپای گواهی سپرده کالایی و تسویه وجوه ناشی از معاملات و انتقال مالکیت گواهی سپرده کالایی را بر عهده دارد.

 

ماده37: روز تسویه برای معاملات گواهی سپرده کالایی دو روز کاری پس از انجام معامله ((T+2 خواهد بود. مهلت زمانی تسویه بر اساس مصوبۀ هیئت مدیرۀ شرکت سپرده‌گذاری مرکزی قابل تغییر می‌باشد.

 

تبصره: کاهش مدت تسویه معاملات گواهی سپرده کالایی تا یک روز کاری پس از انجام معامله با درخواست بورس و تأیید شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه امکان پذیر می باشد.[4]

 

ماده38: مسئولیت تسویۀ بهای گواهی سپرده کالایی خریداری شده در روز تسویه با کارگزار خریدار خواهد بود.

ماده39:  در پایان هر روز، بورس پیام الکترونیکی انجام یا عدم انجام معامله را که حاوی اطلاعات مربوط به معاملات انجام شده آن روز می‌باشد، از طریق سامانۀ معاملاتی به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ارسال می‌نماید. فایل مذکور حداقل باید شامل موارد زیر در هر معامله باشد:

 

‌ا.تاریخ و زمان انجام معامله.

‌ب.نماد معاملاتی.

‌ج.کد معاملاتی فروشنده و خریدار گواهی سپرده کالایی.

‌د.کد کارگزار فروشنده و خریدار.

‌ه.تعداد گواهی سپرده کالایی.

‌و.قیمت گواهی سپرده کالایی.

‌ز.ارزش کلی معامله.

‌ح.شماره مرجع معامله.

 

ماده40:  انتقال مالکیت گواهی سپرده کالایی در روز انجام معامله و با توجه به اطلاعات روزانۀ دریافتی مطابق مادۀ 39 این دستورالعمل، در کد معاملاتی فروشنده و خریدار به صورت مکانیزه ثبت می‌شود و برای انتقال مالکیت گواهی سپرده کالایی نیازی به تایید مجدد فروشنده یا خریدار نخواهد بود.

 

ماده41:  گواهی سپرده کالایی بر اساس اطلاعات دریافتی، از کد معاملاتی فروشنده به کد معاملاتی خریدار منتقل می‌شود و مسئولیت صحت اطلاعات دریافتی بر عهدة ارسال‌کنندۀ آن می‌باشد.

 

ماده42:  به منظور تسویۀ کامل وجوه، هر کارگزار موظف است حساب یا حساب‌های بانکی تسویه را طبق شرایطی که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی مشخص می‌کند افتتاح نماید.

 

تبصره :شرکت سپرده‌گذاری مرکزی حق نظارت، دریافت گزارش نقل و انتقالات و به عنوان وکیل کارگزار، حق برداشت از حساب یاد شده را به منظور انجام عملیات پایاپای وجوه ناشی از معاملات خواهد داشت.

 

ماده43:  شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تا پایان هر روز معاملاتی، خالص مبلغی را که باید به هر کارگزار پرداخت یا از او دریافت کند، برای روز تسویه محاسبه و به صورت اطلاعیه­ از طریق سامانه، برای کارگزار مربوطه ارسال می‌نماید. این مبلغ با کسر ارزش کل خرید گواهی سپرده کالایی توسط کارگزار از ارزش کل فروش گواهی سپرده کالایی توسط وی، محاسبه می‌شود. در محاسبۀ ارزش خالص معامله، کسورات متعلقه مد نظر قرار می‌گیرد.

 

ماده44: در پایان روز معاملاتی، دو اطلاعیه به صورت مکانیزه برای کارگزاران ارسال می‌شود:

 

1-اطلاعیه در خصوص پایاپای روزانه کارگزار که باید شامل موارد زیر باشد؛

‌ا.روز انجام معامله.

‌ب.نام و کد کارگزار.

‌ج.شماره اطلاعیه.

‌د.اقلام بدهکار و بستانکار کارگزار.

‌ه.تاریخ تسویه.

2-اطلاعیه درخصوص تک تک معاملات به صورت جداگانه که باید شامل موارد زیر باشد؛

‌ا.تاریخ و ساعت انجام معامله.

‌ب.نام و کد مشتری کارگزار.

‌ج.شماره مرجع معامله.

‌د.اقلام بدهکار و بستانکار مشتری کارگزار.

‌ه.تاریخ تسویه.

 

ماده45:  درخصوص معاملات گواهی سپرده کالایی، کارگزار بدهکار موظف است مبلغ اعلام‌شده وفق مادۀ 43 این دستورالعمل را حداکثر تا ساعت 12 دومین روز کاری پس از انجام معامله (T+2) به حساب تسویه نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی واریز نماید.

 

ماده46:  در روز تسویه، وجوه از حساب تسویۀ شرکت سپرده‌گذاری مرکزی برداشت و به حساب بانکی مخصوص کارگزاران بستانکار واریز می‌گردد. مبالغ واریزی به حساب هر کارگزار بستانکار برابر با خالص مبلغ وفق مادۀ 43 این دستورالعمل خواهد بود.

 

ماده47:  چنانچه کارگزار درخصوص اطلاعیه‌ای که طبق مادۀ 44 این دستورالعمل دریافت می‌نماید، اعتراض موجه و قابل قبولی دارد، موظف است حداکثر تا ساعت 15 فردای روز ارسال اطلاعیه، اعتراض خود را به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اعلام نماید. مگر این‌که کارگزار، اطلاعیۀ دیگری با عنوان اصلاح اطلاعیۀ اول دریافت کند.

 

ماده48:  در صورت عدم رعایت شرایط مربوط به تسویه و پایاپای و نقض تعهدات کارگزار، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ضمن اطلاع به سازمان، اقدامات زیر را حسب مورد انجام می‌دهد:

 

‌ا.    انتقال مبالغ موضوع مادۀ 43 این دستورالعمل از منابع در اختیار صندوق تضمین تسویه به حساب تسویۀ شرکت سپرده‌گذاری مرکزی.

‌ب.    برداشت وثایق کارگزار به نفع صندوق تضمین تسویه یا شرکت سپرده‌گذاری مرکزی.

‌ج.   پیگیری وصول مطالبات و خسارات وارده به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی از کارگزار مطابق ماده 36 قانون بازار اوراق بهادار.

‌د.     قطع بخشی از خدمات قابل ارائه به کارگزار عضو براساس مقررات مربوطه.

‌ه.     اطلاع به بورس جهت جلوگیری از انجام معاملات کارگزار.

 فصل دوم: تسویه هزینه‌های انبارداری

 

ماده49:  هزینه انبارداری تا پایان روز انجام معامله در بورس بر عهده فروشنده و از روز بعد از آن تا زمان دریافت کالا از انبار بر عهده خریدار خواهد بود.[5]

ماده50:  هزینههای انبارداری توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی از وجه معامله کسر و به حساب انباردار و مابقی وجه معامله، پس از اعمال کسورات متعلقه، به حساب کارگزار فروشنده واریز میگردد.

بخش دهم: تحویل کالا

 

ماده51: دارنده گواهی سپرده کالایی باید پیش از انقضای اعتبار گواهی سپرده کالایی جهت تحویل کالا، به انبار مربوطه مراجعه نماید. در صورت عدم خروج کالا از انبار تا پایان ساعت کاری انبار در روز انقضای اعتبار گواهی سپرده کالایی، گواهی مزبور قابلیت معامله در بورس را نخواهد داشت و بورس مهلتی را برای مراجعه دارندگان گواهی سپرده کالایی یا کارگزار وی (به نمایندگی) به انبار مربوطه جهت تحویل کالا با پرداخت هزینه های انبارداری اعلام  می نماید. در صورت عدم مراجعه دارنده گواهی سپرده کالایی یا کارگزار وی (به نمایندگی) پس از مهلت مذکور، انباردار خروج نهایی کالا را ثبت نموده و متعاقبا تضامین تودیع شده توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی آزاد و به انباردادر مسترد می گردد.

تبصره: هرگونه نگهداری کالا پس از اتمام مهلت مذکور از شمول قوانین و مقررات بازار سرمایه خارج و تابع سایر قوانین و مقررات می باشد.

 

ماده52: هرگونه خروج کالا از انبار، مستلزم اخذ تائیدیۀ قبلی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی می‌باشد.

 

ماده53:  انباردار موظف است در زمان مراجعه دارنده گواهی سپرده کالایی جهت تحویل کالا، جدول زمان بندی انج ام امور بارگیری را به وی و بورس اطلاع‌رسانی نماید.

 

ماده54:  انباردار پس از اخذ درخواست تحویل و احراز هویت دارنده گواهی سپرده کالایی و اطمینان از مالکیت وی بر گواهی سپرده کالایی و وصول هرگونه هزینۀ انبارداری، حسب مورد از زمان سپردن کالا به انبار یا روز معامله تا موعد تحویل، اقدام به تحویل کالا به وی می‌نماید.

 

ماده55:  مسئولیت هرگونه مغایرت در کمیت و کیفیت کالای دریافتی با مندرجات گواهی سپرده کالایی متوجه انباردار مربوطه می‌باشد.

 

ماده56:  مسئولیت بارگیری و حمل کالا از انبار بر عهده دارنده گواهی سپرده کالایی می‌باشد.

 

بخش یازدهم: حل اختلاف

 

ماده57:  کلیه اختلافات میان اشخاص مرتبط با این دستورالعمل، وفق مادۀ 36 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (مصوب آذرماه 1384) در صورت عدم حل و فصل در کمیته سازش کانون کارگزاران، در هیات داوری سازمان رسیدگی خواهد شد.

 

 بخش دوازدهم: سایر ضوابط و شرایط

 

ماده58:  انباردار موظف است در صورت نیاز به انبارگردانی، حداکثر 5 روز کاری قبل، مراتب را از طریق سامانه به بورس و عموم اطلاع رسانی نماید؛ در غیر این صورت انباردار موظف به جبران کلیۀ خسارات احتمالی وارده خواهد بود.

 

ماده59:  بورس موظف به اطلاع رسانی نام و مشخصات انبار و انباردار، آدرس، ظرفیت انبار، هزینه­های انبار، ساعت فعالیت انبار، زمان انبارگردانی و سایر موارد پس از تائید سازمان، حداکثر یک روز پس از صدور گواهی پذیرش در فهرست انبارهای پذیرفته شده می­باشد.

 

ماده60:  اطلاع رسانی در خصوص ظرفیت خالی انبارها و کالاهای قابل پذیرش، از طریق بورس انجام می‌گیرد.

 

ماده61:  موارد پیش‌بینی نشده در این دستورالعمل، مشمول سایر قوانین و مقررات حاکم بر معاملات در بازار سرمایه است.

---